Adalet Meslek Etiği 1. Ünite Özet Ders Notları

‘Ahlâk’, insan eylemlerinin doğru ve yanlış gibi değer ölçüleriyle ifade edilmesini mümkün kılan yargı, tutum, davranış, ilke ve kurallardır.

Etik ise, ahlâkı konu edinen derin düşünme faaliyetidir.

Ahlâk insan eylemlerini konu alır. İnsan eylemlerinin iyiye yönelmek için uyması gereken kuralları ortaya koyar.

Ahlâk, zorunlu olarak özgürlük düşüncesini içerir.

Özgürlük ahlâkın koşuludur. Ahlâk bir yandan bireyin eylemlerinde ortaya çıkar ve bireyin istemesine bağlıdır. Ancak diğer yandan sürekli toplumsal bir temele dayanır.

Ahlâk düşüncesi ve yapısı, doğumla katıldığımız toplumda zaten hazır olarak vardır.

Ahlâk, pratik aklın ürünüdür. Pratik akıl, neye inanılması gerektiğine karar veren teorik aklın tersine, hangi eylemde bulunulması gerektiğine karar verir. Pratik akıl, değer yargıları üretir ve hedefler belirler.

Ahlâk, kurallar koyduğundan, insanları sorumlu kılar. Ahlâkî sorumluluk, insanın özgür olduğu kabul edilmeden anlamsızdır. Ancak irade özgürlüğü, çözümü kolay olmayan bir sorundur. Bir yanda insanın seçim yapmakta özgür olduğunu savunan irade özgürlüğü taraftarları, diğer yanda da insan eylemlerinin de doğa olayları gibi doğal nedenlerle belirlendiğini söyleyen belirlenimciler vardır. İnsanın özgür olduğu düşüncesi, bazen öznelcilik denen, her insanın kendine has ahlâkî doğrular yaratma kapasitesinde olduğunu söyleyen bir görüşün gerekçesi olarak kullanılır. Ancak ahlâkî yargılar, daima herkese yönelmiş taleplerdir.

Evrensellik adı altında sunulan herkese yönelmişlik düşüncesi, kültürel görelilik iddiasıyla eleştirilir. Ahlâkın kültür ürünü olduğu, dolayısıyla her kültürün kendi doğrusunu ürettiği iddiasıyla ortaya çıkan kültürel görelilikçilik, nihayetinde tek tek kişilerin ahlâkını toplumun ahlâkı karşısında savunmasız bırakır.

Etiğin çözmesi gereken önemli bir sorunu, iyiye yönelmişlik sorunudur.

Felsefe tarihi pek çok iyi tanımı yapmıştır. Bedensel hazlar, entelektüel hazlar, mutluluk gibi en yüksek iyi iddiaları yanında, bizatihi evrensel bir ahlâk yasasını istemenin iyi olduğu da bu çerçevede ortaya konan görüşlerdendir.

İPUCU;

• Bir toplumda var olan davranış kurallarına gönderme yaparak kullanıldığında ahlâk sözcüğü betimsel anlamda kullanılmış olur.
• Aklın, nesne ve olgular hakkında neye inanılması gerektiğiyle ilgili düşünmeyi gerçekleştiren yönüne Teorik Akıl denir.
• Aklın eylemle ilgili düşünmeyi gerçekleştiren, ne yapılması gerektiğine karar veren yönüne Pratik Akıl denir
• İnsan eylemlerinin, aynen doğa olaylarındaki gibi doğal süreçlerle belirlendiğini savunan görüşe Belirlenimcilik denir
• Ahlâkî yargıların kişilerin duygularına bağlı olduğu, salt o kişiye ait olması nedeniyle doğru veya yanlış olamayacağını söyleyen görüşe Öznelcilik denir.
• Bireyin mutluluğunun toplumun genel mutluluğunun artırılmasıyla ortaya çıkacağını savunan görüşe Faydacılık denir.
• En azından bazı ahlâkî yargıların herkes için ahlâkî sorumluluk doğurduğu iddiasını savunan görüşe Evrenselcilik denir.

Bu ders özeti www.netaof.com tarafından hazırlanmıştır.